Թեթև խաղաքարերն ընդդեմ թագուհու: Լա՞վ է, թե՞ վատ:
Թեթև խաղաքարերն ընդդեմ թագուհու: Լա՞վ է, թե՞ վատ:
Այսօր կխոսենք խաղաքարերի իրական արժեքների մասին: Յուրաքանչյուր խաղաքարի հիմնական արժեքը հայտնի է ցանկացած շախմատիստի` թագուհին ամենաթանկ գնահատվող խաղաքարն է, հետո գալիս են նավակները, փղերը կամ ձիերը և այլն: Սակայն հարկ է նշել, որ խաղաքարերի իրական արժեքը որոշվում է խաղատախտակի վրա դրա կարևորությամբ: Պասիվ նավակը հաճախ ավելի վատ է, քան կենտրոնական դիրք գրավող ձին կամ կարևոր անկյունագիծը վերահսկող փիղը: Սակայն հարցն այլ է, երբ թագուհին է ներգրավված այս նյութական անհամամասնության մեջ: Շախմատի շատ սիրահարներ դժկամությամբ են զոհաբերում թագուհուն ավելի քիչ գնահատվող խաղաքարերի դիմաց, բայց կան դեպքեր, երբ դա ոչ միայն հետաքրքիր տարբերակ է, այլև լավագույն միջոցը տվյալ դիրքը բարելավելու համար: Թագուհու զոհաբերությունից հետո ի հայտ եկած խաղաքարերի համակարգումը այն կարևոր առանցքային էլեմենտներից է, որը թույլ է տալիս ճիշտ գնահատել արդյունքում ստացվող դիրքը: Հիմնականում, սա նշանակում է` արդյո՞ք ձեր խաղաքարերը բավարար ակտիվ են: Մեկ այլ կարևոր էլեմենտ է ձեր դիրքի կառուցվածքը` կմախքը: Օրինակ, եթե ձեր զինվորային կառուցվածքն ու արքային շրջապատող զինվորները ամուր են և ոչ մի ճեղքում չկա հակառակորդի կողմից, նշանակում է, որ ձեր խաղաքարերը կարող են ազատ խաղալ և սպառնալիքներ ստեղծել` չանհանգստանալով ձեր արքայի անվտանգության համար: Սա կարևոր է, քանի որ անժխտելի է, որ թագուհին հարձակման մեջ ամենահզոր խաղաքարն է: Թագուհու ամենատարածված զոհաբերություններն են`
- Թագուհին ընդդեմ երկու խաղաքարի` սովորաբար նավակ և թեթև խաղաքար: Սա լավ է, թե վատ, ցույց կտա դիրքը: Եթե այդ խաղաքարերով խաղացող կողմն ունի անվտանգ արքա և կարող է մի քանի զինվոր շահել իր ճանապարհին, ուրեմն լավ է, գոնե ոչ-ոքի արդյունքի համար:
- Թագուհին ընդդեմ երեք խաղաքարի` նավակ և երկու թեթև խաղաքար: Հիմնականում խաղաքարերի ուժը գերազանցում է թագուհուն:
- Թագուհին ընդդեմ երեք թեթև խաղաքարի։ Այս տեսակը այնքան էլ հաճախ չի հանդիպում: Կան նաև տեսական տարբերակներ որոշ սկզբնախաղերի համար, որտեղ պատահում է այս տարբերակը: Դա իրոք կախված է թեթև խաղաքարերի համագործակցությունից:
Եկեք այժմ ուսումնասիրենք նյութական անհավասարակշռության մի քանի օրինակ: Սկսենք մի դասական խաղից արտասովոր Դավիդ Բրոնշտեյնի կողմից:
Սպասսկի-Բրոնշտեյն
Ինչպես ինքը` Բրոշտեյնն է գրել, «8...Qh4+ քայլից հետո ես համոզված էի, որ Սպասսկին կխաղար 9.Փf2 կամ 9.Թf2», բայց վերջինս խաղաց 9.g3, և Բրոնշտեյնը պատասխանեց 9...Ձxg3! 10.Թf2 Ձxf1 11.Թxh4 Ձxe3: Սևերն ունեն երկու թեթև խաղաքար և երկու զինվոր (կվերցնեն նաև c4) իրենց թագուհու դիմաց, սակայն սպիտակների խաղաքարերի վատ համագործակցությունը, թույլ արքան և քանդված զինվորային կառուցվածքը սևերի համար հիանալի փոխհատուցում է: Բրոնշտեյնն ավելի ուշ պարտվեց խաղը, բայց զոհաբերությունը սխալ չէր: Ստորև ներկայացված է ամբողջական խաղը:
Այժմ դիտարկենք թագուհու զոհաբերություն երեք թեթև խաղաքարի դիմաց Գրյունֆելդի տարբերակում:
Շեկաչև-Սվինկելս
Սա Գրյունֆելդի պաշտպանության մոսկովյան տարբերակի տիպիկ խաղ է (5.Թb3): Սևերը հենց նոր են խաղացել 8...Փe6` հարձակվելով սպիտակների թագուհու վրա, ինչպես նաև պաշտպանելով d5 դաշտը ձիու համար այն դեպքում, երբ սպիտակ թագուհին հեռանա: Սակայն դա չի պատահի, քանի որ սպիտակները կարող են վերցնել f6 և g7` ձեռք բերելով երեք թեթև խաղաքար թագուհու դիմաց: Այս պայքարի մանրամասները ներկայացված են ստորև։
Պինդ ամրոց
Բաքրո-Նիսիպիանու
Այս դիրքում տեսնում ենք, որ սպիտակները սևերին ուժեղ ճնշման տակ են դնում` հարձակվելով սևերի փղի վրա e5 դաշտում: Եթե սևերը նահանջեն դեպի f6, c6 հասարակ քայլից հետո սևերի համար շատ խնդիրներ կարող են առաջանալ: Նույնը կլինի նաև Փxd6 դեպքում` cxd6 քայլից հետո սպիտակները ձեռք կբերեն հզոր անցունակ զինվոր: Եվ այսպես, ի՞նչ պետք է անեն սևերը: Սևերը հիանալի հնարավորություն ունեն` Թxc5!: Նb5 կամ Նbc1 քայլից հետո նրանք կարող է հեշտությամբ փղով վերցնել d6, հետո c5 և կունենան երկու խաղաքար թագուհու դիմաց: Սակայն սևերի ամուր զինվորային կառույցի պատճառով սպիտակներն ի վիճակի չեն լինի ներխուժել ներս:
Ամբողջական պարտիան ներկայացված է ստորև։
Մարոցցիի դասավորություն
Այստեղ ունենք տիպիկ դիրք Մարոցցի տարբերակի համար: Տեսականորեն սևերը կարող էին խաղալ 17․․․ Թd8` պաշտպանվելով b4-ից կամ 17․․․ Աf8` պաշտպանելով e7` ընդդեմ հնարավոր Ձd5-ի: Սակայն կա մեկ այլ քայլ, որը կարող են փորձել` 17․․․ Ձc5!?: Եթե սպիտակները հիմա գայթակղվեն խաղաքար շահելով 18․ b4-ով՝ 18․․․ Ձxb4 19․ Ձd5, նրանց անակնկալ է սպասվում` 19․․․ Ձxd5! 20․ Թxa5 Ձxe3!: Սևերը հիանալի խաղ են ցուցաբերում, ինչը մանրամասնորեն ներկայացրել ենք ստորև:
Շատ այլ օրինակներ կարելի է ներկայացնել այս թեմայի շուրջ, սակայն այսքանով կեզրափակենք մեր այսօրվա նյութը: Հուսանք` այսուհետ ավելի մեծ ուշադրություն կդարձնեք խաղաքարերի գործառույթների վրա՝ չառաջնորդվելով միայն նրանց հիմնական արժեքով:
