Ովքե՞ր են պրոբլեմային հակառակորդները։ Պրոբլեմային հակառակորդները նրանք են, ովքեր ուժով քեզ հավասար են կամ մի քիչ ավելի թույլ, բայց նրանց դեմ դու անզոր ես լավ արդյունք ցուցաբերել։ Օրինակ, մենք գիտենք, որ եթե քո և հակառակորդիդ վարկանիշային տարբերությունը 0 է, սպասելի է, որ դու կհաղթես պարտիաների 50%-ը։ Իհարկե, կլինեն նաև ոչ-ոքիներ, բայց եթե դու խաղաս 10 պարտիա, ենթադրվում է, որ պետք է հավաքես 5 միավոր։ Իսկ ի՞նչ կասես, եթե հավաքես ընդամենը 2, 3 կամ նույնիսկ 1 միավոր։ Դա նշանակում է, որ դու գործ ունես պրոբլեմային հակառակորդի հետ։ Չնայած ձեր շախմատային ուժը գրեթե նույնն է, բայց դու դեռ չես կարողանում ձեռք բերել քո արժանի հաղթանակները։
Սա տեղի է ունենում շատ հաճախ, քանի որ շախմատը գծսյին խաղ չէ, եթե հակառակորդ Ա-ն հաղթում է հակառակորդ Բ-ին մինչդեռ հակառակորդ Բ-ն հաղթում է հակառակորդ Գ-ին, ապա չի նշանակում, որ հակառակորդ Ա-ն կհաղթի հակառակորդ Բ-ին։ Իրականում կարող է ճիշտ հակառակը լինել։
Կան տարբեր պատճառներ, թե ինչու հակառակորդը կարող է պրոբլեմային տեսակի լինել։ Ամենահաճախ հանդիպող պատճառներն են հոգեբանությունը, խաղաոճը և սկզբնախաղի ընտրությունը։
Հոգեբանությունը նշանակալից դեր ունի ցանկացած սպորտում․ շախմատը բացառություն չէ։ Եթե համոզված ես, որ հոգեբանությունն է պատճառը, որ հակառակորդդ պրոբլեմային է, դու առաջին հերթին պետք է վերլուծես, թե կոնկրետ ինչն է պրոբլեմ ստեղծում։ Դու պետք է սովորես արհամարհել հակառակորդի կողմից նման գործոնները, ինչպիսիք են սևեռված նայելը, խաղատախտակի շուրջբոլորը քայլելը, աղմուկ ստեղծելը, ուտելը, գրիչով տկտկացնելը, ժամացույցին ուժով հարվածելը և այլ կերպ քեզ մտքերիցդ շեղելը։ Որոշ հակառակորդներ կփորձեն վախեցնել քեզ բոլոր հնարավոր և անհնար տարբերակներով, որպեսզի առավելության հասնեն։ Քո գործն է նմանատիպ երևույթներին սովորելը։
Եթե դա ձայն է, որը նյարդայնացնում է, դու կարող ես փակել ականջներդ ինչպես անում են պրոֆեսիոնալ շատ շախմատիստներ։ Բոլոր այդ ոչ շախմատային գործոնները նույնպես պետք է արհամարհվեն։ Դու չպետք է փորձես վերլուծել հակառակորդիդ ժեստերը կամ դիմախաղը յուրաքանչյուր քայլից հետո։ Իրականում նա կարող է ուղղակի կեղծել՝ քեզ շփոթեցնելու համար։ Միայն շախմատի վրա կենտրոնացիր։ Պրոբլեմային հակառակորդի դեպքում պետք է փորձել արհամարհել բոլոր շախմատի սահմաններից դուրս գտնվող գործոնները։ Եթե այդպես անես, քո ցուցաբերած արդյունքները շատ արագ առաջխաղացում կունենան։
Եթե պրոբլեմը հոգեբանական չէ, ապա քեզ անհանգստացնեղը կարող է լինել հակառակորդի խաղաոճը։ Որոշ հակառակորդներ ագրեսիվ ձևով են խաղում՝ միշտ փորձելով հարձակվել։ Որոշ շախմատիստներ պասիվ են խաղում՝ ճշգրտորեն պաշտպանելով իրենց դիրքը և գրոհ սկսելու հնարավորություն փնտրելով։ Որոշ շախմատիստներ խաղում են միջին տեղում և կոչվում են հավասարակշռված։ Քեզ անհրաժեշտ է վերլուծել քո պրոբլեմային հակառակորդին և որոշել, թե ինքն ինչ տեսակի խաղացողների դասին է պատկանում։ Ագրեսիվ շախմատիստները ատում են փակ, պասիվ դիրքեր խաղալը։ Նրանք ձանձրանում են և հաճախ պարտվում։ Այս գրոհելու մոլուցք ունեցողների դեմ պետք է խաղալ փակ և դանդաղ պարտիա։ Ընդդեմ դանդաղ, դիրքային խաղացողների լավագույն տարբերակը սուր հարձակողական շախմատ խաղալն է (եթե իհարկե այն համապատասխանում է քո ոճին)։ Նրանք կզգան ինչպես ձուկը ջրից հեռու։ Հավասարակշռված խաղացողները, հավանաբար, ամենաբարդ տեսակի հակառակորդներն են, քանի որ նրանք կարող են իրենց հարմարավետ զգալ երկու դիրքային տեսակներում էլ։ Այստեղ դու պետք է փորձես տարբեր դիրքեր և տեսնես, թե ինչպիսի արձագանք է տալիս նա։ Լավագույն տարբերակը այն դիրքերը խաղալն է, որում դու քեզ ուժեղ և հարմարավետ ես զգում։
Սկզբնախաղի ընտրությունը սերտորեն կապված է խաղաոճի հետ։, քանի որ սկզբնախաղն է թելադրում միջնախաղը և նույնիսկ վերջնախաղը, որը պատրաստվում եք խաղալ։ Ուստի, եթե քո պրոբլեմային հակառակորդը կառչում է մի սկզբնախաղի և քեզ շարունակաբար հաղթում է, դա քեզ համար պետք է ազդանշան լինի սկզբնախաղը փոխելու համար։ Փորձիր գտնել սկզբնախաղ, որը շատ հարմար է քեզ համար, բայց ոչ հակառակորդիդ։ Հետևիր հետևյալ կանոնին․ գրոհող հակառակորդների դեմ խաղա դիրքային խաղ, դիրքային խաղացողների դեմ՝ տակտիկական։
Պրոբլեմային հակառակորդների երևույթը պրոֆեսիոնալ շախմատում հայտնի է երկար ժամանակ։ Անանդը միշտ դժվարություն էր ունենում Կասպարովի դեմ խաղալիս, ով բառացիորեն հաղթում էր պարտիաների մեծ մասը՝ անկախ գույնից ու առաջնությունից։ Չնայած Կասպարովն ու Անանդը միևնույն մակարդակի շախմատիստներ էին, Կասպարովը հազիվ թե որևէ պարտիա պարտված լինի Անանդին։