Քառակուսաձև մատ նավակով
Քառակուսաձև մատ նավակով
Նախորդ դասին դու սովորեցիր՝ ինչպես նավակներով գծային մատ անել։ Այն բավական երկար տևեց, սակայն մենք ի վերջո մատ հայտարարեցինք։ Այսօրվա դասի ժամանակ կփորձենք նույն մատն անել ավելի արագ։ Դրա համար անհրաժեշտ է իմանալ բազմապատկման աղյուսակը։
Ինչի է հավասար 2x2-ը՝ դու արդեն գիտես։ Գիտես նաև, որ նավակը շարժվում է ոչ միայն հորիզոնական, այլ նաև ուղղահայաց ուղիներով և այդ երկու ուղիներով էլ կարող է սահմանափակել հակառակորդի Արքայի քայլերը։
Նայիր դիրքին․
1․ նс1 – с3 . . .
Սպիտակ նավակը սահմանափակել է սևերի Արքայի քայլերը՝ վերցնելով 3-րդ հորիզոնականը և «с» ուղղահայացը։ Նավակը Արքայի համար ստեղծել է երկու պատ։ Սևերի Արքային դա դուր չի գալիս և նա ցանկանում է դուրս գալ այդտեղից ու ստանալ ազատություն։ Այժմ Արքան d4–d8–h4–h8 քառակուսու մեջ մեծ սենյակ ունի և զբոսնելու համար ունի 5 քայլ աջից ձախ և 5 քայլ վերևից ներքև։ 5X5 = 25
1. . . . Աе4 – d4
Սևերի Արքան ուզում է հեռու վանել մեր նավակին, բայց նավակն ունի հիանալի օգնական՝ սպիտակ Արքան։
Այժմ նրանք երկուսով յուրաքանչյուր քայլով սահմանափակելու են և փոքրացնեն սև Արքայի տարածքը։ Նավակը չի գործելու, այլ հակառակորդի Արքայի համար լինելու է շարժվող պատ։ Իսկ սպիտակ Արքան նավակի համար հուսալի հենարան-սյուն։
2. Աe1 – d2 Աd4 – e4 3. նc3 – d3 . . .
Պատը շարժվեց դեպի աջ։ Նավակը Արքայից վերցրեց d ուղղահայացի միանգամից 5 վանդակ։ Սև Արքան զբոսանքի համար այժմ ունի 5x4 = 20 վանդակ։
3. . . . Աе4 – е5 4. Աd2 – е3 . . .
Սպիտակ Արքան ինքը կարող է իր գործընկերոջից վերցնել d4, e4, f4 դաշտերը։ Այն կոչվում է <<հայելային պատ>>։ Սևերի Արքան փորձում է փախչել Արքայական պատից «g և h» ուղղահայացներով, սակայն․․․
4. . . . Աе5 – f5 5. նd3 – d4 . . .
դուրս գալու պլանը մնաց չիրագործված։ Նավակը նորից սահմանափակեց Արքային։ Այժմ Արքան ունի 4x4 = 16 վանդակ։
5. . . . Աf5 – e5
Նավակը լավ է կանգնած, այդ իսկ պատճառով սպիտակ Արքան ստիպված է իր դիրքերը զիջել․ նա պաշտպանում է իր նավակին, բայց դա չի կարող երկար ժամանակ շարունակվել։ Մի քայլ հետո հակառակորդի Արքային հեռացնելը նորից շարունակվում է։
6. Աe3 – d3! . . .
Արքայի <<սենյակը>> չմեծացավ։
7. . . . Աf5–f6
Նավակը շարժվել չի կարող, քանի որ այդ դեպքում Արքան կստանա ազատություն։ Պետք է շարժվի Արքան՝ պատի երկարությամբ, որպեսզի
8. Աd3 – d4 Աf6 – f5
9. Աd4 – d5 Աf5 – f6
10. նe4 – e5 Աf6 – g6
11. Աd5 – e6 . . .
Արքան <<հայելանման պատի>> դեր է խաղում։
12. . . . Աg6 – g7 12. նе5 – g5+ Աg7 – h6
Արքան գրեթե հասել է խաղատախտակի անկյուն, այդ իսկ պատճառով կարելի է խախտել <<պատի>> ու <<սյան>> օրենքները։
13. Աe6 – f6 Աh6 – h7
Հակառակորդի Արքայի տրամադրության տակ մնաց միայն փոքր միջանցք 1x3 = 3 վանդակ։
Սպիտակները մատ կարող են հայտարարել տարբեր ձևերով՝ 3-րդ քայլից ոչ ուշ։ Բայց անուշադիր քայլի դեպքում կարող է վտանգ սպառնալ՝ պատ։ Նավակը չպետք է շարժվի՝ Արքային թողնելով մեկ վանդակ։ Միակ բանը, որ չի կարելի անել՝ սահմանափակել Արքային մինչև մեկ վանդակ 1x1 =պատ։
15. նg5–g6 Աh7 – h8 16. նg6–g7?? –
h8-ի Արքան ոչ մի տեղ չունի գնալու։ Եղի՛ր ուշադիր։
Կա 3 քայլից մատ անելու 20 հնարավոր տարբերակ։ Քա՞նի հատ կարող ես գտնել։ Ամենահաջողը այս երկուսն են։
14. Աf6 – f7 Աh7 – h6
15. նg5 – a5 Աh6 – h7
16. նa5 – h5#.
14. նg5 – h5+ Աh7 – g8
15. նh5 – h1 Աg8 – f8
16. նh1 – h8#
Համընկնու՞մ են արդյոք մեր ճաշակները։
Վերջապես մենք Արքային տարանք անկյուն և նրան մատ հայտարարեցինք։
Ո՞ր մատն է քեզ ավելի շատ դուրս գալիս, հենց այդ էլ կարող ես անել։ Գլխավորն այն է, որ արդյունքը նույնը լինի։ Կարելի է հաշվել երկու մատ՝ գծային և <<քառակուսաձև>>։ Դրանց տիրապետելը ձեռք կբերվի ժամանակի ընթացքում։
Քառակուսաձև շախմատային մատ հայտարարելու կանոններն են․
- փորձիր հակառակորդիդ համար ստեղծել <<ամենաանհարմար>> դիրքը, որպեսզի մատ անելը ավելի բարդ դառնա,
- նա, ով մատ կհայտարարի ամենաքիչ քանակով քայլերով, նա էլ կհաղթի։
