Լավագույն զոհաբերությունը շախմատի պատմության մեջ
Լավագույն զոհաբերությունը շախմատի պատմության մեջ
Ո՞րն է եղել լավագույն զոհաբերությունը շախմատային պատմության մեջ. այս հարցը հայտնվել էր Quora կայքում, որին շախմատային երկրպագու Գաուրավ Դուտայի տված պատասխանը ներկայացնում ենք ստորև:
<<Ինձ համար ամենամեծ զոհաբերությունները Գլինկսբերգի ու Նայդորֆի միջև 1929 թվականին Վարշավայում կայացած պարտիայի ժամանակ արված զոհաբերություններն են: Այս պարտիան բոլոր ժամանակների շախմատային ամենահայտնի պարտիաներից է, քանի որ ունի զոհաբերությունների մի հիանալի շարան, որի արդյունքում Նայդորֆը պարտիան ավարտում է 22 քայլից: Շատ հետաքրքիր կլիներ նրա փոխարեն լինել ուղղակի տեսնելու համար, թե կոնկրետ երբ ինքը գլխի ընկավ, թե ինչ է արել:
Նայորֆը սևերով խաղալով՝ նախապատվությունը տվեց հոլանդական պաշտպանությանը (f5)՝ ի պատասխան սպիտակների թագուհու դիմացի զինվորներով խաղին (d5): Պարտիան շարունակվեց Stonewall Variation-ով:
1. d4 f5 2. c4 ձf6 3. ձc3 e6 4. ձf3 d5
Այնուհետև և՛ սպիտակները, և՛ սևերը պարտիան շարունակեցին՝ առաջ տանելով զինվորներն ու զարգացնելով ֆիգուրները:
5. e3 c6 6. փd3 փd6 7. 0-0 0-0
Ստացված դիրքը հայտնի է որպես Stonewall position, բայց այստեղ Գլինկսբերգը որոշեց իր ձին բերել e2՝ հավանաբար Արքայի թևն ուժեղացնելու և սևերի հարձակման դեմ պաշտպանության ավելի մեծ հնարավորություններ ունենալու համար: Այնուհետև սպիտակները պարտիան շարունակեցին՝ ձին հեռացնելով g5՝ հարձակում գործելով սևերի արքայական թևի վրա:
8. ձe2 ձbd7 9. ձg5
Այս դիրքը տեսնելով Նայդորֆը սկսեց ի ցույց դնել իր տակտիկական տաղանդը: Չնայած մինչ ձին (g5) հարձակում է գործել e6 զինվորի վրա, միևնույն ժամանակ այն բաց թողեց h2 զինվորի պաշտպանությունը և d6 դաշտում գտնվող փղին հնարավորություն տվեց հարձակում գործելու:
Նայդորֆը նկատեց տեղի ունեցածը և առաջ գնաց ու հարվածեց զինվորին՝ միաժամանակ շախ տալով Արքային: Արքան տեղափոխվեց ապահով վայր (h1): Ձին քայլեց g4, որպեսզի պաշտպանի փղին, իսկ սպիտակները խաղացին f4՝ իրենց ձին պաշտպանելու համար:
9. փxh2+! 10. Աh1 ձg4 11. f4
Այստեղ Նայդորֆը մի հիանալի քայլ է կատարեց՝ Թe8՝ հսկողության տակ վերցնելով h5 դաշտը: Սպիտակները միանգամից գլխի ընկան սա և զիվորը բերեցին g3՝ Արքային տեղաշարժվելու տեղ բացելու նպատակով: Սպիտակներն իսկապես սևերի Թագուհուն կանգնեցնելու շատ քիչ հնարավորություններ ունեն՝ քանի որ Թագուհին և երկու փղերը շրջափակված են: Այնուհետև, ինչպես կանխատեսելի էր, խաղը շարունակվում է Թագուհի h5-ով և Արքա g2-ով:
11. Թe8 12. g3 Թh5 13. Աg2
Այժմ սպիտակները շրջափակման մեջ են առել սևերի փղին և սպառնում են վերցնել վերջինիս. նh1, ձf3 և ձxh2: Հետաքրքիրն այն է, թե ինչպես են այժմ պարտիան շարունակելու սևերը: Այստեղից Նայդորֆը սկսում է իր յուրօրինակ քայլերի շարանը, որոնք ապացուցում են նրա մեծ տակտիկական շախմատիստ լինելը:
Այստող Նայդորֆը խաղում է փg1՝ զոհաբերելով իր փիղը՝ սպիտակների Արքայի դեմ հարձակումը շարունակելու նպատակով: Եթե սպիտակներն իրենց Թագուհով վերցնեն փղին (Աxg1), սևերը Թh2# մատ կհայտարարեն: Սպիտակները նավակով նույնպես չեն կարող վերցնել (նxg1), քանի որ Թh2+, որին կհաջորդի Աf1 և Թf2# մատ: Ուստի սպիտակները ստիպված են e2 ձիով վերցնել:
13. փg1!!14. ձxg1
Տարբերակ 1-ին.
14. Աxg1 Qh2 #
Տարբերակ 2-րդ.
1 4. նxg1 Թh2+ Աf1 Թf2#
Եթե սպիտակ Արքան որոշեր չհարվածել և շարժվել f3՝ միակ հնարավոր դաշտը, ապա սևերը կխաղային Թh1#:
Այնուհետև սպիտակները փղին հարվածում են ձիով, Թագուհին տալիս է h2+, իսկ Արքան ստիպված է լինում գնալ f3:
Սրանով սպիտակները ևս մեկ անգամ մարտահրավեր են նետում սևերին և վերջիններս ստիպված են որոշել, թե ինչպես պետք է շարունակեն հարձակումը: Նայդորֆը մեկ այլ հիանալի քայլով է հանդես գալիս. e5: Այնուհետև զինվորը հարվածում է (dxe5), Նայդորֆը հանդես է գալիս մեկ այլ զոհաբերությամբ՝ (ձdxe5+):
14. Թh2+ 15. Աf3 e5! 16. dxe5 ձdxe5+
Արքան ոչ մի տեղ չունի գնալու, ուստի ձիուն պետք է վերցնել (fxe5) և երբ ձին արդեն զոհաբերված է, Նայդորֆը ձdxe5+ շախ է տալիս:
Այս դիրքում Արքայի միակ փախչելու դաշտը f4-ն է և նա գնում է այնտեղ, իսկ ձին տեղափոխվում է մեկ այլ դաշտ՝ նորից սպիտակ Արքային շախ հայտարարելու և վերջինիս ստիպելու հետ գնալ f3:
17. fxe5 ձxe5+
18. Աf4 ձg6+
Այս դիրքում Նայդորֆը մեկ այլ զինվոր է առաջարկում՝ խաղալով f4 և սպիտակներին նույնիսկ ավելի շատ նյութական առավելություն տալով: Ուստի այն բանից հետո, երբ սպիտակներն ուրախությամբ վերցնում են (exf4), Նայդորֆը շարունակում է հարձակումը, այլապես՝ միանշանակ տանուլ կտար խաղը, քանի որ ուներ որակական պակաս (ձի և փիղ):
Այստեղ սևերը լրիվ մահացու քայլ են կատարում. փg4+՝ զոհաբերելով մեկ այլ փիղ:
20. exf4 փg4+
Սպիտակները նորից փիղը վերցնելուց բացի այլ տարբերակ չունեն (Աxg4), քանի որ եթե Արքան շարժվի, սպիտակները կկորցնեն իրենց Թագուհուն:
Աxg4-ից հետո Նայդորֆը շարունակում է իր զոհաբերությունը՝ խաղալով ձe5+ և հանձնելով նույնիսկ իր ձին:
21. Աxg4 ձe5+!
Սպիտակները ստիպված են վերցնել այն, քանի որ Արքան այլևս շարժվելու տեղ չունի:
Եվ հենց զինվորը վերցնում է (fxe5), Նայդորֆը խաղում է փոքրիկ հրաշալի զինվորով և հաղթանակ նվաճում:
22. fxe5 h5#
Մատ:
Ինչպիսի խաղ. Նայդորֆը զոհաբերում է իր բոլոր թեթև ֆիգուրները և արդյունքում հիանալի քայլեր կատարում ու պարտության մատնում սպիտակներին>>:
Ներկայացնում ենք ևս մի պատասխան՝ տրված ծրագրավորող Արիֆուզաման Արիֆի կողմից:
<<Իմ կարծիքով 1911 թվականին Լոնդոնում կայացած Էդուարդ Լասկեր – Ջորջ Ալան Թոմաս պարտիան ունի շախմատային լավագույն զոհաբերությունները:
Սկզբնախաղը.
1. d4 e6 2. ձf3 f5 3. ձc3 ձf6 4. փg5 փe7 5. փxf6 փxf6 6. e4 fxe4 7. ձxe4 b6 8. ձe5 O-O 9. փd3 փb7 10. Թh5 Թe7
Առաջին տաս քայլերից հետո դիրքը հավասար է: Քայլը սպիտակներինն է, իսկ մատը անտեսանելի է անզեն աչքի համար:
Զոհաբերությունը.
Լասկերն այստեղ զոհաբերում է Թագուհին.
11. Թxh7+!!
Հրաշալի քայլ, որին հաջորդում են սևերի կողմից ստիպված կատարված քայլերը.
11 ... Աxh7 12. ձxf6+ Աh6 13. ձeg4+ Աg5 14. h4+ Աf4 15. g3+ Աf3 16. փe2+ Աg2
Մատը.
Եվ 17. նh2#
Մեկ այլ փաստ, ինչն այս զոհաբերությունը հոյակապ է դարձնում այն է, որ Արքային մատ արվեց խաղադաշտի մեկ այլ անկյունում զոհաբերությունից ընդամենը յոթ քայլ հետո: Սա անչափ բարդ է հաշվարկել նախապես այսքան շատ խաղավանդակների մեջ>>:
Այժմ նայենք Ռամ Գուպտայի ներկայացրած տարբերակը.
<<Ես շախմատիստ եմ և սկսել եմ խաղալ 6 տարեկանից: Բոլոր վերոնշյալ պարտիաները յուրօրինակ ու հոյակապ են, բայց դրանցից ոչ մեկը չունի կոմբինացիոն այն գեղեցկությունն ու խորությունը, որն առկա է այն պարտիայի մեջ, որի մասին ուզում եմ խոսել: Օրինակ Լասկեր-Թոմաս պարտիան, չնայած ներառում է գեղեցիկ Թագուհով խաղ, որի արդյունքում հակառակորդի Արքան ստիպված է գալ խաղատախտակի մեկ այլ անկյուն, այնուամենայնիվ առաջին հայացքից բարդ է թվում, բայց լավ շախմատիստի համար այնքան էլ բարդ հաշվարկելի քայլեր չեն, քանի որ բոլորը ստիպողական քայլեր են:
Պարտիան, որի մասին ուզում եմ խոսել, առաջին պարտիան է, որն իմ մարզիչը ամբողջությամբ ինձ ցույց է տվել և ես մինչ օրս հիշում եմ: Այն վերլուծվել ու հիացմունքի էր արժանացել Mega Database-ում Կասպարովի կողմից, ով տվյալ պարտիայի համար գրել է. <<Կարծում եմ արժի այս պարտիան ճանաչել որպես երբևէ խաղացած շախմատային ամենագեղեցիկ պարտիան>>:
Շատերը չեն, որ հիշում են Ալյոխինին, բայց այս պարտիան իմ կարծիքով հաստատում է այն փաստը, որ նա բոլոր ժամանակների լավագույն շախմատիստներից մեկն է: Եկեք նաև չմոռանանք այն փաստը, որ Ալյոխինը միակ աշխարհի չեմպիոնն էր, ով մահացավ այդ տիտղոսը կրելով:
Այս պարտիայի կոմբինացիան ամենախորը կոմբինացիան է, որ ես երբևէ տեսել եմ իմ 12 տարվա շախմատային կարիերայի շրջանակում: Այստեղ Ալյոխինը ստիպված էր նախապես հաշվարկել 16 քայլ՝ 26-րդ քայլում իր նավակը տեղաշարժելու համար:
26. նe3!
42-րդ քայլում արված փղով կրկնակի հարվածը:
42. փd5! որը ստիպեց Ռետիին հանձնվել: Ոչ բոլոր քայլերն էին ստիպողական: Հրաշալի մի խորը կոմբինացիա, որը ցույց է տալիս սևերի սուր տեսողությունը: Լավ շախմատիստը կգնահատի, թե ինչքան բարդ է այսպիսի կոմբինացիա կառուցելը>>:
