Հարձակում՝ փոխատեղված արքայի վրա
Հարձակում՝ փոխատեղված արքայի վրա
Հարձակման արվեստն, անկասկած, միջնախաղային ամենակարևոր էլեմենտներից մեկն է: Իմանալ` երբ և ինչպես հարձակվել, ամենակարևոր կետերն են, որ պետք է սովորել` ձեր խաղը բարելավելու համար: Ասում են, թե կան շախմատիստներ, ովքեր ավելի շատ են սիրում հարձակվել, քան ուրիշները, և դա նրանց մոտ ավելի լավ է ստացվում:
Իհարկե, ճշմարտություն կա այս խոսքերի մեջ, սակայն հարձակվել սովորելը նման է օրինակ` սովորել խաղալ փղերի զույգով: Այլ խոսքերով` կարելի է սովորել, մարզվել, բարելավել և կատարելության հասցնել այս տեխնիկան:
Ե՞րբ հարձակվել: Այս հարցին ճիշտ պատասխանելու համար անհրաժեշտ է ճիշտ գնահատել յուրաքանչյուր դիրքը, այդ դիրքի առանձնահատկությունները: Սակայն, կա մի քանի դիրքային էլեմենտ, որ կօգնեն ձեզ ճիշտ գնահատել դրանք: Ստորև կարող եք գտնել մի քանի գործոններ, որոնք օգտակար կլինեն այս հարցում:
- Նյութական առավելություն – Նախքան հարձակում գործելը, համոզված եղեք, որ հարձակման ձեր խաղաքարերն ավելի շատ են, քան ձեր հակառակորդի պաշտպանող խաղաքարերը:
- Զարգացված դիրքի առավելություն – այս կետը վերաբերում է նախորդ կետին. եթե ձեր հակառակորդը չի փայլում զարգացած դիրքով, ապա նրա խաղաքարերն այնքան էլ շատ չեն` պաշտպանվելու հարձակման ժամանակ: Հետևաբար, ճիշտ պահն է հարձակվելու, նախքան նա կհասցնի բարելավել դիրքերը:
- Թշնամու արքան թույլ է –երբ ձեր հակառակորդի արքայի ապաստանը թույլ է, պետք է օգտվել դրանից: Թույլ ասելով` նկատի ունենք տարբեր իրավիճակներ, օրինակ` երբ փոխատեղումը խաթարված է կրկնակի զինվորներով, երբ արքային պաշտպանող երեք զինվորներից մեկը առաջ է գնացել, երբ մեր խաղաքարերից մեկը ճնշում է գործադրում այդ երեք զինվորներից մեկի վրա: Այդ խաղաքարերից կարող են լինել նավակը, փիղը կամ ձին, ցանկացած խաղաքար, որ կարելի է զոհաբերել ներխուժման համար:
- Արքայի հնարավոր թույլ դիրք – ձեր հակառակորդի փոխատեղված դիրքը միգուցե թույլ չլինի այդ պահին, բայց դուք հնարավորություն ունեք ստեղծելու այդ թուլությունը: Այլ կերպ ասած` հեռացնել այն խաղաքարը, որը պաշտպանում է արքային, օրինակ` զոհաբերել զարգացած փղին կամ առաջ տանել զինվորին` հակառակորդի փոխատեղված դիրքը ջախջախելու նպատակով:
- Խաղաքարերի համակարգում– ուշադրություն դարձրե՛ք ոչ միաjն ձեր, այլ նաև հակառակորդի խաղաքարերի վրա: Երբ ձեր հակառակորդն ունի պասիվ խաղաքար կամ այն դրված է թույլ դաշտում, կարելի է մտածել հարձակման մասին: Այս հասկացությունը նման է 1-ին և 2-րդ կետերին:
- Զոհաբերություն – Մի՛ վարանեք զոհաբերման գնալ ձեր հակառակորդի փոխատեղված դիրքը ջախջախելու համար: Իրականում, եթե ձեր հակառակորդի պարիսպը թույլ կողմ չունի, շատ դեպքերում դուք ստիպված կլինեք զոհաբերել տարբեր խաղաքարեր ձեր հարձակումը սնուցելու համար:
Այժմ, երբ մենք գիտենք այն հիմնական հասկացությունները, որ անհրաժեշտ է մտապահել հարձակում գործելիս, եկե՛ք վերանայենք դրանք գործնականում:
Կասպարով-Պորտիշ
Տրամագրում նշված դիրքը շատ հետաքրքիր է այն առումով, որ երկու կողմն էլ իրականացրել են զարգացման ռազմավարությունը և այժմ ժամանակն է հստակ գործողության: Եթե փորձենք կիրառել վերը նշված կետերը, կգտնենք մի քանի տարբերակ: Սպիտակներն ունեն դիրքային առավելություն արքայի թևում, քանի որ նրանց երկու փղերը որոշակի ճնշում են գործադրում` ընդդեմ սևերի փոխատեղման:
a5 դաշտի ձին ժամանակավորապես հեռու է կենտրոնից, ինչը նշանակում է, որ սպիտակ ձին կարող է գնալ e5` թույլ տալով թագուհուն գնալ արքայական թև դեպի g4 կամ h5: Սպիտակների երկու փղերն էլ հարձակվում են հակառակորդի փոխատեղված դիրքի տարբեր դաշտերի վրա և կարող են զոհաբերության գնալ ցանկացած պահ: Այս ամենը հաշվի առնելով, այնքան էլ զարմանալի չէ Կապարովի 17.d5! քայլը, ինչը հաղթական հարձակում զարգացրեց:
Կասպարով, Գարրի-Պորտիշ, Լայոշ
Նիկշիչ 1983 1-0
1. d4 Ձf6 2. c4 e6 3. Ձf3 b6 4. Ձc3 Փb7 5. a3 d5 6. cxd5 Ձxd5 7. e3 Ձxc3 8. bxc3 Փe7 9. Փb5+ c6 10. Փd3 c5 11. O-O Ձc6 12. Փb2 Նc8 13. Թe2 O-O 14. Նad1 Թc7 15. c4 ! cxd4 16. exd4 Ձa5 17. d5 ! Սպիտակներն արձակում են իրենց զույգ փղերին` ընդդեմ սևերի փոխատեղված դիրքի, ինչն ավերիչ արդյունք կունենա: exd5 18. cxd5 Փxd5 19. Փxh7+ Աxh7 20. Նxd5 Աg8 21. Փxg7 !! Զոհաբերությունն անհրաժեշտ էր արքայի պաշտպանությունը խաթարելու համար: Աxg7 22. Ձe5 Նfd8 22...f5 23. Նd3 Թc5 24. Ձd7 22...Նh8 23. Թg4+ Աf8 24. Թf5 f6 25. Նe1 Ձc6 25...Թc1 26. Նdd1 26. Ձd7+ Աf7 27. Նxe7+ 22...Թc2 23. Թg4+ Աh7 24. Նd3 Նc3 25. Թf5+ Աg8 26. Նg3+ 23. Թg4+ Աf8 24. Թf5 f6 25. Ձd7+ 25. Ձg6+ Այնքան էլ ուժեղ չէր: Աe8 ? 25...Աg7 26. Ձf4 Նxd5 27. Ձxd5 27. Թg6+ Աh8 28. Ձe6 Նg5 27...Թc5 28. Ձxe7 26. Թh5 Նxd5 27. Ձe5+ 25...Նxd7 26. Նxd7 Թc5 27. Թh7 Նc7 28. Թh8+ ! 28. Նd3 ? Թxf2+ !! 29. Աxf2 29. Նxf2 Նc1+ 29...Փc5+ 30. Աg3 Նxh7 = 28...Աf7 29. Նd3 Ձc4 30. Նfd1 ! Ձe5 ? 30...Փd6 31. Նd5 Թxa3 32. Նxd6 31. Թh7+ Աe6 32. Թg8+ Աf5 33. g4+ Աf4 33...Ձxg4 34. Նd5+ 34. Նd4+ Աf3 35. Թb3+ Սարսափելի հարձակողական խաղ Գարրի Կասպարովի կողմից:
Վոլկով – Միրոշնիչենկո
Սպիտակները դիրքային առավելություն ունեն վերը նշված տրամագրում, քանի որ սևերն ունեն թույլ սև դաշտեր: Ո՞րն է լավագույն պլանը: Կարելի է մտածել հակառակորդի արքային թուլացնելու մասին` խաղալով h4-h5 և ավելի ուշ Փh6 կամ Փf6: Արժե ևս մեկ անգամ շեշտել սպիտակների առավելության մասին արքայական թևում:
Վոլկով, Սերգեյ-Միրոշնիչենկո, Ե.
Նախիջևան 2011 1-0
1. d4 e6 2. e4 d5 3. Ձd2 Ձc6 4. Ձgf3 Ձf6 5. e5 Ձd7 6. Փd3 Ձb4 7. Փe2 c5 8. c3 Ձc6 9. O-O g6 ?! 10. a3 10. Ձb3 !? 10...Թb6 11. Ձb3 Փg7 12. Ձxc5 Ձxc5 13. dxc5 Թxc5 14. Փe3 14. Փf4 14. b4 Թe7 15. Փf4 O-O 16. Նc1 b6 17. Թd2 Փb7 18. Նfe1 Նac8 19. Թe3 14...Թe7 15. Փb5 Փd7 15...O-O 16. Փxc6 bxc6 17. b4 16. Փg5 ! Թc5 17. Փxc6 bxc6 17...Փxc6 18. Նe1 O-O 19. Թd2 18. Թd2 O-O 19. h4 ! 19. Փh6 19...Նfb8 20. h5 Թc4 Թագուհուն ներառելով արքայական թևի պաշտպանության մեջ: 21. Նfe1 ! c5 22. Փe7 Նe8 23. Փf6 Փf8 24. Ձh2 h6 24...Փb5 25. hxg6 fxg6 26. Թg5 40 25. b3 ! Հիանալի քայլ: Սպիտակները շեղում են սևերի թագուհուն արքայական թևից: Այս քայլով նա ապահովում է նյութական առավելություն արքայական թևում և հետևաբար հաջողություն ունենում հարձակման մեջ: Թxb3 26. Ձg4 Աh7 27. Նe3 Թc4 Շատ ուշ է: 28. hxg6+ 28. Ձxh6 Փxh6 29. hxg6+ fxg6 29...Աxg6 30. Թc2+ 30. Նh3 28...fxg6 29. Ձxh6 Թf4 30. Ձf7 Աg8 31. Ձh8 d4 32. cxd4 cxd4 33. Թd3 Թf5 34. Թxd4 Փc6 35. Նg3 Փe4 36. Ձxg6
Սվիդլեր-Մոտիլև
Չնայած, որ խաղատախտակի վրա չկան շատ խաղաքարեր, բայց այնուամենայնիվ բավականին շատ քայլեր կան: Ըստ երևույթին, դիրքը հավասար է, միայն սևերը հավանաբար մի քանի տեմպ հետ են` իրենց դիրքն ամրապնդելու առումով: Սակայն, սպիտակների քայլն է, և Սվիդլերը լավ քայլ է գտնում` օգտվելու խաղաքարերի այս լավ համակարգումից և հակառակորդի համար խնդիրներ ստեղծելու:
Սվիդլեր, Պիտեր-Մատիլև, Ալեքսանդր
Եվրոպայի գավաթ 2009 1-0
1. e4 e5 2. Ձf3 Ձf6 3. Ձxe5 d6 4. Ձf3 Ձxe4 5. d4 d5 6. Փd3 Ձc6 7. O-O Փe7 8. Ձc3 Ձxc3 9. bxc3 Փg4 10. Նe1 O-O 11. Փf4 Նb8 12. h3 Փh5 13. Նe3 Փd6 14. Փxd6 Թxd6 15. Նb1 f6 16. c4 ! dxc4 17. Փxc4+ Աh8 18. c3 Նfe8 ?! 19. Ձg5 ! Փg6 19...Փxd1 ? 20. Ձf7+ Աg8 21. Ձxd6+ 19...fxg5 20. Թxh5 Նxe3 21. fxe3 Թe7 22. Թe2 20. Նxe8+ Նxe8 21. Ձf7+ Փxf7 22. Փxf7 Նf8 22...Նe7 23. Թh5 23. Փc4 Ձa5 24. Փd3 g6 25. Թe2 Բնական դիրք` բարելավելու թագուհու դիրքը և վերահսկողություն վերցնելով E ուղղաձիգում: Աg7 26. h4 ! Շատ ուժեղ քայլ` թուլացնելու g6: Նf7 27. h5 Նe7 28. Թg4 Թe6 29. Թg3 Թf7 30. Նb5 ! Նավակը միանում է հարձակմանը: b6 31. hxg6 hxg6 32. Նh5 ! Նe8 33. Նh3 Տեսե՛ք, որ սպիտակներն ունեն ավելի շատ հարձակվող խաղաքարեր, քան սևերը` պաշտպանվող: f5 34. Փxf5 ! Ձc6 34...Թxf5 35. Թxc7+ Աf6 35...Աg8 36. Թh7+ Աf8 37. Թh8+ Աe7 38. Նe3+ 36. Նf3 35. Փd3 Նe6 35...Նh8 36. Նxh8 Աxh8 37. Փxg6 36. Թh4 Թg8 37. Փc4 ! 37. Թh6+ նույնպես հաղթող էր Աf6 38. Փc4 Նe1+ 39. Աh2 Թxc4 40. Թf8+ Աe6 41. Թg8+ Աd6 42. Թxc4 37...Նe1+ 38. Աh2 Թxc4 39. Թh8+ Աf7 40. Նh7+ 40. Նh7+ Աe6 41. Թe8+ 41. Թg8+
Այսքանով եզրափակենք մեր նյութը` հարձակում փոխատեղված արքայի վրա: Հուսանք՝ այն հետաքրքիր էր, և դուք կարողացաք օգտակար գիտելիքներ քաղել հարձակումներ մշակելու վերաբերյալ:
