Զինվորային վերջնախաղերում ամենակարևոր և որոշիչ մարտավարությունը զինվորային ճեղքումն է։ Ճեղքումների շնորհիվ հնարավոր է անսպասելի կերպով ստեղծել անցունակ զինվորներ։ Սակայն ճեղքման հաջող ավարտի համար անհրաժեշտ է որոշ պայմանների առկայություն․
1․ ճեղքումն իրականացնող կողմի զինվորները պետք է բավականին առաջ մղված լինեն և մոտ լինեն փոխարկման դաշտերին,
2․ մրցակից արքան պետք է հեռու լինի այդ կարևոր դաշտերից։
Դիտարկենք ամենահայտնի դասական օրինակը։
Տրամագիր 1
Եթե տվյալ դիրքում քայլը լիներ սևերինը, նրանք միակ 1․..b6 քայլով կհասներին ոչ-ոքի արդյունքի։ Սակայն քայլը սպիտակներինն է և նրանք վճռական ճեղքում են իրականացնում
1․b6 քայլով։
Ուշադրություն դարձնենք, որ սև արքան բավականին հեռու է փոխարկման դաշտերից, հենց դա էլ ապահովում է ճեղքման հաջողությունը։
1․..cxb6
Խաղը նմանատիպ սիմետրիկ ավարտ է ունենում նաև 1․․․axb6 քայլի դեպքում։ 2․c6! bxc6 3.a6 և սպիտակ անցունակ զինվորը փոխարկվում է թագուհու։
2․a6 bxa6 3.c6!
Եվ սևերին չի հաջողվում կանգնեցնել զինվորին։
Այսպիսի որոշիչ ճեղքումներ բավականին հաճախ են հանդիպում զինվորային վերջնախաղերում։
Դիտարկենք ևս մի հետաքրքիր օրինակ։
Տրամագիր 2
Առաջին հայացքից տրամագիր 2-ում սևերը հաղթած դիրք ունեն․ նրանք ունեն c անցունակ զինվոր, որը թույլ չի տալիս սպիտակ արքային հեռանալ խաղատախտակի այդ հատվածից, մինչդեռ սև արքան կարող է ազատ մարտավարել և վերցնել բոլոր սպիտակ զինվորները։ Բայց սպիտակները գտնում են թաքնված հնարավորությունը, ինչն էլ որոշում է խաղի արդյունքը։